Czym jest telematyka transportu i kiedy się ją stosuje?

Czym jest telematyka transportu i kiedy się ją stosuje?

Przepływ towarów i osób jest uzależniony od dostępności środków transportu. Wiele współczesnych przedsięwzięć opiera się na mobilności – a więc zdolności do szybkiego i efektywnego przemieszczania się ludzi i rzeczy. Na co dzień to szczególnie firmy usługowe i transportowe są przez społeczeństwo zauważane, jednak tak istotne dla bezpieczeństwa organizacje jak policja, straż pożarna czy pogotowie ratunkowe również muszą w niezwykle sprawny sposób organizować swoją flotę pojazdów. Odpowiedni przepływ informacji w czasie rzeczywistym jest niezbędny do utrzymania wydajnego transportu na dużą skalę.

Początki telematyki

Jak podaje wikipedia, telematyka jest tłumaczeniem francuskiego słowa „telematique”, które zostało po raz pierwszy użyte przez Simona Norę i Alaina Minca w 1978 roku w raporcie dla rządu francuskiego. Słowo to powstało z połączenia telekomunikacji i informatyki, by oznaczać przesyłanie danych z wykorzystaniem technik telekomunikacyjnych. Po wielu latach okazało się, że wykorzystując systemy nawigacji satelitarnej GPS, łączność GSM oraz zdobycze informatyki, można monitorować wszystkich i wszystko, a uzyskiwane i gromadzone dane wykorzystywać dla poprawy efektywności zarządzania.

Jakie możliwości posiada satelitarny monitoring pojazdów?

Dziś w każdym samochodzie znajdzie się miejsce na swoisty odpowiednik „czarnej skrzynki”, tym bardziej że jego rozmiary mogą być niewielkie.

satelitarny monitoring pojazdów

Fot, Smial at the German language Wikipedia [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)]

Gdy natomiast w firmie pojawi się car fleet management system z prawdziwego zdarzenia, możliwości są naprawdę ogromne. Tzw. szyna CAN z zestawem rejestratorów i czujników plus lokalizator GPS wraz z modułem komunikacyjnym pozwalają na całościowe monitorowanie floty i zarządzanie nią z dowolnego miejsca.

Wystarczy chwila by spojrzeć na wyświetlaczy i poznać status danego pojazdu: czy i jak szybko się porusza, którą drogą, od jak dawna itd. Dyspozytor lub osoba zarządzająca jest w stanie na bieżąco wydawać polecenia i zmieniać organizację w firmie na podstawie najświeższych danych.

gps

Fot, Éric Chassaing [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], from Wikimedia Commons

Jest tylko kwestią oprogramowania i odpowiednich urządzeń, by zwiększyć bezpieczeństwo pojazdów i ładunków, np. zdalnie blokując możliwość uruchomienia silnika. Równie istotny jest ecodriving, czyli optymalizacja zachowań kierowców na trasie.

Poprawa stylu jazdy kierowców to zysk dla wszystkich

„Czarna skrzynka” w pojeździe może także gromadzić i przesyłać dane o stylu jazdy kierowcy i jego zachowaniach na drodze. Ponieważ rejestrowane są wszystkie istotne okoliczności, zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą bez trudu dowiedzieć się, co jest do poprawy.

Systemy ecodrivingu oferowane przez teagle.io – zapewniają ocenę stylu jazdy w skali od 1 do 100. Do oceny brane są takie wskaźniki jak płynność jazdy, unikanie gwałtownych manewrów, dynamika jazdy (średnie obroty, minima i ekstrema, osiągane prędkości maksymalne, średnie itd). Raporty tworzone przez system odpowiadają aktualnym wymogom wynikającym z przepisów prawa.

Aplikacja raportuje też łączne zużycie paliwa na postoju, łączny czas jazdy oraz silnika. Rejestruje jazdę na obrotach powyżej ustalonego limitu, z prędkością powyżej dopuszczalnej, każde gwałtowne hamowanie a nawet użycie hamulca, ba – ustala nawet relację hamowania hamulcem do hamowania silnikiem. Zlicza przyspieszenia i czas jazdy na tempomacie

Ecodriving przyczynia się do obniżenia kosztu zakupów paliwa, ponieważ motywuje kierowców do ekonomicznej jazdy. Odpowiedni system premiowania pracowników w oparciu o dane telematyczne przynosi więc korzyści zarówno przedsiębiorstwu, jak i kierowcom. Co więcej, zwiększa to bezpieczeństwo kierowców i pojazdów, a przecież każde zdarzenie drogowe połączone z uszkodzeniem lub zniszczeniem pojazdu (a nierzadko też ładunku) to konkretne straty. Rozsądnie jeżdżący kierowcy to ogromne oszczędności.

Zarządzanie flotą z wykorzystaniem telematyki

Fot, USAF [Public domain], via Wikimedia Commons

Zarządzanie flotą z wykorzystaniem telematyki

Firma, która wie wszystko o swoich pojazdach i kierowcach, może lepiej planować zadania transportowe, a także optymalizować zatrudnienie, zatrzymując najlepszych kierowców, a zwalniający tych, którzy swoją pracę wykonują w nienależyty sposób, generując koszty i ryzyko. Mając przed oczami raport wydajności każdego pojazdu i pracownika, łatwiej jest zarządzać logistyką.

Dla firm korzystanie z user based insurance to ogromne możliwości ograniczania ogólnych kosztów funkcjonowania firmy poprzez osiąganie niższych kosztów składek na ubezpieczenie pojazdów i kierowców. Telematyka pozwala też łatwiej dochodzić praw w sytuacji konfliktowych, szczególnie w przypadku wypadków, gdyż „czarna skrzynka” zapisuje dane pozwalające ustalić okoliczności zdarzeń drogowych.

Motywowanie i wynagradzanie kierowców

Do lamusa poszły kilometrówki, nie wolno też rozliczać kierowców za przewożone ładunki – wszystko to rodziło pole do nadużyć i niebezpieczne precedensy. Dane telematyczne pozwalają rozwiązać problem poprzez ustalenie efektywności floty i określenie na jej podstawie bazowego wynagrodzenia kierowców. Do tego można dodać system premiowy za ekonomiczną i bezpieczną jazdę. Ponieważ o wynagrodzeniach będą wtedy decydowały obiektywne dane, skończą się nieporozumienia i pretensje o to, że kierowca A zarabia więcej od kierowcy B. Do rozważenia jest także grywalizacja – kto zużyje najmniej paliwa na 100 km, kto jeździ najbardziej płynnie itp., kto ma na koncie najmniej „grzechów”.

Koszty rozwiązań telematycznych nie są wysokie w porównaniu z korzyściami, jakie przynoszą. Nie warto więc zwlekać z zakupem systemu.

Rodzaje istniejących turbin - sposoby doładowania i wiele więcej

Rodzaje istniejących turbin – sposoby doładowania i wiele więcej

Turbosprężarka o standardowej budowie

Klasyczne rozwiązania stosowane w doładowaniach silników od wielu lat. Konstrukcja takiego rodzaju oparta jest na dwóch, połączonych ze sobą za pomocą wirnika komór. Doprowadzone do jednej komory spaliny napędzają zamontowany w jej wnętrzu wirnik. Ten z kolei obracając się również w drugiej komorze pobiera i tłoczy do silnika powietrze pod ciśnieniem wyższym niż atmosferyczne. Pozwala to na zwiększenie ilości powietrza w dolocie, za czym idzie też podanie większej dawki paliwa. Skutkuje to zwiększeniem mocy silnika. Ciśnienie powietrza nie jest w tej konstrukcji w żaden sposób regulowane. Jedynym parametrem, na który można wpłynąć to wielkości turbin. Zarówno tej obracanej przepływającymi przez komorę spalinami jak i tej w komorze dolotowej, do której pobierane jest powietrze. Standardowe, najprostsze turbosprężarki nie posiadają dodatkowych funkcji i zaworów.

Turbosprężarka hybrydowa

To modyfikacja standardowej turbosprężarki. Budowane są zwykle na zamówienie i biorąc pod uwagę potrzeby konkretnego klienta i jego samochodu. Najczęstsze zastosowanie znajdują w samochodach sportowych. Ten rodzaj jest połączeniem (hybrydą) różnej wielkości części z turbosprężarki klasycznej. Niektóre jej elementy przechodzą także obróbkę ślusarską i tokarską. Ma to na celu przede wszystkim poprawienie reakcji silnika na naciśnięcie pedału gazu.

Turbo typu Twin Scroll

Do opisania tego rodzaju najlepiej posłużyć się silnikiem czterocylindrowym. Cztery cylindry nie pracują w tych samych fazach. Zwykle (w silniku o układzie rzędowym) jednocześnie te same ruchy wykonują tłoki zewnętrze (1 i 4) oraz wewnętrzne (2 i 3). Skutkiem tego jest nakładanie się spalin w kolektorze wylotowym (zjawisko interferencji). Zjawisko te ma negatywny wpływ na wydajność turbosprężarki. W silnikach z seryjnie montowaną turbosprężarką typu Twin Scroll kolektor wylotowy zbudowany jest tak, aby cylindry 1 i 4 oraz 2 i 3 miały osobne części kolektora. Dzięki takiemu rozwiązaniu, stosując dodatkowo dwudzielną budowę obudowy turbiny wyklucza się negatywny wpływ pulsacyjnego doprowadzania spalin do turbiny. Pozwala to na zminimalizowanie efektu turbodziury, czyli opóźnienia doładowania.

BiTubro

To po prostu zastosowanie dwóch turbosprężarek. Spaliny łatwiej rozpędzą dwie małe turbosprężarki niż jedną dużą. Działają one w tej kombinacji równocześnie.

Twin Turbo

Podkreślić należy, że to nie to samo co BiTurbo. W tej konstrukcji do budowy układu dolotowego używa się dwóch turbosprężarek o różnej wielkości. Pozwala to na ciągłe podtrzymywanie ciśnienia powietrza tłoczonego do silnika niezależnie od obrotów silnika. Jest to jedna z metod eliminacji (bądź zmniejszeniu skali występowania) turbodziury. Różna wysokość obrotów dostarcza różne ilości spalin napędzające niezależne turbiny. Wynikiem jest ciągłą praca sprężania, raz jednej turbosprężarki, raz drugiej.

Turbosprężarka ze zmienną geometrią łopatek

Charakteryzuje się najbardziej skomplikowaną budową. Jej turbina posiada mechanizm regulujący kąt nachylenia łopatek. Regulacja ta pozwala na odpowiednie dawkowanie ilości spalin, co poprawia osiągi silnika nawet na niskich obrotach i pozwala na dynamiczną pracę turbodoładowania. Jest to kolejne rozwiązanie problemu opóźnionej reakcji silnika na wciśnięcie pedału gazu.

Turbosprężarka z zaworem upustowym (Wastegate)

Jej działanie uzupełnia zawór, który przy wysokich obrotach silnika, nadmiar spalin kierowanych do gorącej części sprężarki wypuszcza do układu wydechowego. Zapobiega to zbytniemu rozpędzeniu turbiny co mogłoby spowodować uszkodzenie silnika i turbosprężarki.